NAZWA ZGŁASZANEGO PROJEKTU

Projekt innowacji społecznej pod nazwą „Innowacyjna edukacja – nowe możliwości zawodowe”, którego liderem był Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego (UMWŚ), a partnerem Berufsförderungsinstitut Burgenland – instytut szkolenia zawodowego (BFI) z Austrii. Projekt był współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, Oś Priorytetowa IV. Innowacje społeczne i współpraca ponadnarodowa, Działanie 4.1 Innowacje społeczne.

SKRÓTOWY OPIS ZGŁASZANEGO PROJEKTU

Projekt „Innowacyjna edukacja – nowe możliwości zawodowe” był efektem inicjatywy Komisji Europejskiej „Lagging Regions” realizowanej przez Bank Światowy na zlecenie Komisji Europejskiej (DG Regio). W ramach prowadzonych działań eksperci Banku Światowego dokonali analizy głównych barier i ograniczeń dla upowszechnienia kształcenia w miejscu pracy w Polsce. Analizie poddano doświadczenia międzynarodowe w zakresie kształcenia w miejscu pracy, m.in. dokumenty Komisji Europejskiej (w tym Work-based learning in Europe. Practices and Policy Pointers), organizacji międzynarodowych oraz poszczególnych krajów członkowskich. W województwie świętokrzyskim eksperci BŚ opracowali zakres działań mających na celu podniesienie jakości szkolnictwa zawodowego poprzez stworzenie modelu kształcenia dualnego. Na tej podstawie, zaproponowali zestaw rozwiązań m.in. w postaci założeń projektu pilotażowego dotyczącego zmiany podejścia do kształcenia praktycznego. Projekt powstał więc na bazie efektów pracy Banku Światowego i był przygotowany w ścisłej współpracy ekspertów z pracownikami Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskiego.
Głównym założeniem projektu było podniesienie jakości szkolnictwa zawodowego przy wykorzystaniu różnych modeli kształcenia praktycznego w miejscu pracy oraz przygotowanie innowacyjnego i wzorcowego modelu do wdrożenia w szkołach technikalnych w Polsce.
W projekcie „Innowacyjna edukacja – nowe możliwości zawodowe” podniesienie jakości szkolnictwa zawodowego realizowane było poprzez zwiększenie skali kształcenia praktycznego w miejscu pracy. Zostało to osiągnięte poprzez przeniesienie 40% godzin zajęć praktycznych realizowanych w szkołach, do pracodawców. Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego w drodze konkursu wyłonił 10 Grantobiorców (w tym przedstawicieli organów prowadzących, instytucji otoczenia biznesu, szkół ponadpodstawowych i instytucji oświatowych), którzy z pomocą swoich partnerów oraz we współpracy ze szkołami i pracodawcami zajmowali się testowaniem zaproponowanych w swoich projektach rozwiązań.

CHARAKTERYSTYKA ZGŁASZANEGO PROJEKTU

Celem projektu „Innowacyjna edukacja – nowe możliwości zawodowe”, realizowanego przez UMWŚ, było podniesienie jakości szkolnictwa zawodowego przy wykorzystaniu różnych modeli kształcenia praktycznego w miejscu pracy oraz przygotowanie innowacyjnego i wzorcowego modelu do wdrożenia w szkołach technikalnych w Polsce. W ramach projektu wyłonionych zostało 10 Grantobiorców, którzy opracowali i przetestowali 10 różnych propozycji Innowacyjnych Modeli Kształcenia Praktycznego. W ramach dwóch naborów wyłoniono następujących Grantobiorców: Centrum Kształcenia Zawodowego w Starachowicach, Świętokrzyski Związek Pracodawców Prywatnych Lewiatan, Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 1 w Końskich, Zespół Szkół im. Marii Skłodowskiej – Curie w Ożarowie, Powiat Kielecki – Starostwo Powiatowe w Kielcach, Stowarzyszenie Forum Pracodawców w Kielcach, Zakład Doskonalenia Zawodowego w Kielcach, Niepubliczne Technikum Zawodowe w Kielcach, Fundacja Agencja Rozwoju Regionalnego w Starachowicach, Zespół Szkół Nr 1 w Opatowie. Uczestnicy projektu zrekrutowali 27 szkół technikalnych w których 585 uczniów/uczennic zrealizowało część zajęć praktycznych w 90 przedsiębiorstwach województwa świętokrzyskiego. Głównym celem realizacji poszczególnych grantów było obligatoryjne przeniesienie części godzin kształcenia praktycznego do przedsiębiorców, natomiast każdy z nich różnił się sposobem organizacji realizacji zajęć, nadzorem oraz formami wsparcia uczniów, nauczycieli i przedsiębiorców. W każdym z projektów została nawiązana współpraca szkoły z pracodawcami dotycząca dostosowania szkolnego programu nauczania do możliwości przeniesienia części zajęć praktycznych do pracodawcy (z uwzględnieniem specjalizacji kierunku nauczania). Kluczowym do spełnienia założeniem w projekcie było przeniesienie zajęć praktycznych do przedsiębiorców na okres od 2 do 4 semestrów. Szkoły technikalne, w realizowanych 4-letnich ramowych planach nauczania miały do dyspozycji ok. 735 godzin kształcenia praktycznego, które to odbywały się w pracowniach szkolnych. Zgodnie z założeniami projektu, poprzez zmianę siatki godzin zatwierdzoną przez Świętokrzyskie Kuratorium Oświaty, około 40-52,9 % godzin zajęć zostało przeniesione do pracowni świętokrzyskich przedsiębiorców. U każdego Grantobiorcy przeniesione zajęcia odbywały się według indywidualnego planu. Przykładowo, Centrum Kształcenia Zawodowego dokonało podziału uczniów na II grupy: pierwsza grupa miała zajęcia w pierwszej firmie przez okres 25 tygodni po 6 godzin lekcyjnych w tygodniu. Druga grupa realizowała zajęcia praktyczne w drugiej firmie przez okres 25 tygodni po 6 godzin lekcyjnych w tygodniu. Wspólnie, obydwie grupy po zajęciach u pracodawcy miały zajęcia praktyczne w pracowniach CKZ, w wymiarze 75 godzin przez okres 38 tygodni po 2 godziny lekcyjne w tygodniu. Po upływie 25 tygodni następowała wymiana grup między miejscami odbywania zajęć, opiekunami uczniów/uczennic na zajęciach byli nauczyciele praktycznej nauki zawodu oraz wykwalifikowani pracownicy przedsiębiorców. Uczniowie mieli możliwość poszerzenia wiedzy poprzez udział w specjalistycznych kursach kwalifikacyjnych, a nauczyciele zawodu na warsztatach praktycznych. Inny model realizował Świętokrzyski Związek Pracodawców Prywatnych Lewiatan. Uczniowie zostali podzieleni na 7 grup biorących udział w kształceniu praktycznym u przedsiębiorców, część odbywała kształcenie praktyczne w cyklach 3 dniowych wyjazdów do przedsiębiorstw, część grup uczęszczała na zajęcia jeden raz w tygodniu, a także w niektóre soboty. Elastyczne podejście do kształtowania siatki godzin miało na celu weryfikację różnych podejść do kształcenia w miejscu pracy, z uwzględnieniem możliwości i preferencji poszczególnych uczestników. Uczniowie poszerzali wiedzę na kursach specjalistycznych m.in. rozwijali kwalifikacje IT poprzez naukę branżowych programów komputerowych oraz specjalistyczne certyfikowane kursy zawodowe. Zespół Szkół Zawodowych w Kielcach zaproponował natomiast uczniom udział w zajęciach praktycznych u pracodawców podczas dwóch miesięcznych, wyjazdowych zajęć. Młodzież, na każdym etapie edukacji, miała możliwość wsparcia job coacha, który był odpowiedzialny za odpowiednie przygotowanie merytoryczne uczniów przed podjęciem przez nich kształcenia praktycznego u pracodawcy. Uczniowie/uczennice poszerzali wiedzę podczas udziału z przedsiębiorcami na specjalistycznych targach branżowych, a także na kursach zawodowych. Niewątpliwą innowację w realizacji swojego modelu wprowadził Zespół Szkół Zawodowych w Opatowie. Zajęcia praktyczne obejmowały połowę uczniów z klas objętych wsparciem, w systemie 1 dzień (po 8 godzin dydaktycznych w tygodniu) x 40 wyjazdów do zakładów pracy. Opiekę merytoryczną oraz nadzór nas kształceniem w miejscu pracy sprawował specjalista ds. kształcenia dualnego. Powołano zespół ds. przeprowadzenia próbnego egzaminu zawodowego potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie w miejscu odbywania kształcenia praktycznego przez uczniów – u pracodawców. Zespół złożony był z przedstawicieli organu prowadzącego, szkół i poszczególnych pracodawców biorących udział w grancie i odpowiadał za zorganizowanie egzaminu praktycznego u pracodawcy. Wdrożona innowacja spowodowała, że pracodawcy stali się bardziej świadomi wymogów, jakie przed uczniami zdającymi egzaminy i organizującymi je szkołami stawia ustawa – Prawo oświatowe. Natomiast szkoły organizujące próbny egzamin u pracodawcy, w odmiennych warunkach niż dotychczasowe, zdobyły nowe doświadczenia, co przełożyło się na poprawę organizacji egzaminu, procesu kształcenia w szkole i jego lepsze dostosowanie do wymagań pracodawcy. Efektem czego było lepsze przygotowanie uczniów/uczennic do egzaminu zawodowego.

Na podstawie wdrożonych 10 różnych rozwiązań oraz we współpracy z pracownikami Urzędu Marszałkowskiego wypracowany został Wzorcowy Model Kształcenia Praktycznego. Model ten może być wdrożony w ramach aktualnie obowiązującego Prawa oświatowego. Zaczerpnięte z przetestowanych przez Grantobiorców rozwiązania zostały zmodyfikowane w sposób umożliwiający powszechne wdrożenie finalnej wersji Modelu w skali regionu i kraju. Zainteresowane szkoły w całej Polsce mogą na jego podstawie realizować kształcenie praktyczne u pracodawców bez konieczności zmian w systemie szkolnictwa zawodowego.
Wiodącą, innowacyjną ideą, na której oparte zostały zarówno wdrożone pilotażowe propozycje Grantobiorców, jak też wypracowany w wersji finalnej Wzorcowy Model, było zwiększenie częstości i poprawa jakości kształcenia praktycznego u pracodawcy. Model umożliwi zmianę utrwalonej, wieloletniej praktyki w podejściu do kształcenia praktycznego w klasach technikalnych. Polegała ona na tym, że zajęcia praktyczne realizowane były głównie
w szkołach, podczas gdy ich kluczowym celem powinno być efektywne przygotowanie ucznia do realizacji zadań zawodowych po ukończeniu edukacji, w warunkach pracy.

OPIS KORZYŚCI WYNIKAJĄCYCH Z WDROŻENIA PROJEKTU

Zgłaszany projekt kompleksowo, przy zastosowaniu nowatorskich i innowacyjnych rozwiązań wsparł edukację zawodową w świętokrzyskich szkołach technikalnych poprzez zastosowanie w pilotażowych rozwiązań polegających na przeniesieniu części godzin kształcenia praktycznego z pracowni szkolnych do przedsiębiorców. Unijne fundusze, umożliwiające realizację projektu tak nowatorskiego, bez wątpienia przyczyniły się do kompleksowego wsparcia świętokrzyskiej młodzieży, pochodzącej głównie z terenów wiejskich, doposażenie pracowni kształcenia praktycznego w szkołach i u przedsiębiorców, rozwijania kompetencji kluczowych uczniów i nauczycieli.

W trakcie realizacji projektu, uczniowie/uczennice, poza uczestnictwem w zajęciach praktycznych u pracodawców, objęci zostali dodatkowym wsparciem, mieli możliwość m.in. udziału w specjalistycznych, certyfikowanych kursach zawodowych, w szkoleniach z zakresu umiejętności interpersonalnych, w indywidualnych zajęciach z doradztwa zawodowego, zajęciach z job coautchem, w wizytach studyjnych do obiektów związanych z tematyką kształcenia uczniów czy wizytach na targach krajowych i międzynarodowych, zgodnych z kierunkiem kształcenia. Każdy uczestnik otrzymał wymaganą odzież i obuwie robocze, przeszedł specjalistyczne badania lekarskie a także otrzymywał finansowe stypendia. W ramach organizowanego w projekcie konkursu „Zawodowi Mistrzowie Innowacji”, uczniowie/uczennice wspólnie z opiekunem zajęć z przedsiębiorstwa, mieli możliwość zaprezentowania własnych pomysłów na nowe ulepszone produkty, wypracowane podczas zajęć praktycznych realizowanych w projekcie.

Urząd Marszałkowski, wsparciem objął również grantobiorców, którzy na każdym etapie realizacji kształcenia praktycznego u przedsiębiorców mogli korzystać ze specjalistycznego wsparcia: prawników (specjalizujących się w prawie oświatowym), finansistów, specjalistów: z zakresu edukacji zawodowej, budowania wizerunku u przyszłego pracodawcy, edukacji włączającej czy indywidualnego wsparcia partnera projektu z Instytutu Szkolenia Zawodowego z Austrii. Uczestnicy projektu mieli szansę na wymianę doświadczeń z zagranicznym partnerem w zakresie edukacji zawodowej oraz obserwację realizowanego dualnego systemu nauczania uczestnicząc w wizycie studyjnej w Austrii.

Przedsiębiorcy, którzy nawiązali współpracę ze szkołami, w ramach realizacji projektu, doposażyli i unowocześnili stanowiska do prowadzenia zajęć dla uczniów/uczennic, uzyskali uprawnienia pedagogiczne, przeprowadzili egzaminy próbne egzaminów zawodowych a także pozyskali potencjalnych, przeszkolonych pracowników. Kształcenie praktyczne, przeniesione do przedsiębiorców wpłynęło korzystnie na wizerunek firm w oparciu o działania z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu i współpracy ze szkołami i instytucjami samorządowymi.

Najważniejszym efektem projektu jest wypracowanie gotowego i możliwego do wdrożenia rozwiązania w zakresie możliwości przeniesienia zajęć kształcenia praktycznego do przedsiębiorców. Ta innowacja społeczna przyczyniła się do zmiany dotychczasowej praktyki w podejściu do kształcenia praktycznego w klasach technikalnych. Testowane przeniesienie minimum 40% godzin zajęć praktycznych do pracodawcy okazało się efektywne. Nauczyciele, dyrektorzy i środowiska związane ze szkolnictwem zawodowym zgodnie potwierdzili, że realizacja części godzin zajęć praktycznych u pracodawców powinna na stałe zafunkcjonować w praktyce kształcenia zawodowego w technikach. Przeniesienie znaczącej części zajęć praktycznych do pracodawców pozwoliło na zaspokojenie i poszerzenie wiedzy praktycznej uczniów/uczennic szkół zawodowych (techników), wdrożenie zdobytej wiedzy teoretycznej w praktykę w rzeczywistych warunkach pracy w zawodzie, ale także na poprawę wizerunku szkolnictwa zawodowego. Poprzez nawiązanie współpracy z pracodawcami jakość nauczania, zwłaszcza praktycznego, wzrosła. Podniósł się prestiż szkół, które oferowały uczniom/uczennicom naukę praktyczną zawodu bezpośrednio u pracodawcy. Zajęcia praktyczne u przedsiębiorców, realizowane w ramach projektu, w znaczący sposób przyczyniły się do zwiększenia skali i jakości kształcenia praktycznego w miejscu pracy jako integralnego elementu formalnego kształcenia zawodowego w województwie świętokrzyskim. Jeden z celów w projekcie, jakim było aktywne kształtowanie profilu szkolnictwa zawodowego i dostosowanie go do potrzeb pracodawców, został zrealizowany poprzez nawiązanie i zacieśnienie współpracy pomiędzy szkołami zawodowymi (technikami) a pracodawcami. Pracodawcy zostali ponadto aktywnie włączeni w proces przygotowywania programów kształcenia, aby odpowiadały one w jak największym stopniu na potrzeby rynku pracy. Pozwoliło to na osiągnięcie bardzo ważnego celu, tj. dostosowanie kształcenia zawodowego do bieżących potrzeb rynku pracy. Innowacyjne podejście do takiego sposobu kształcenia może przynieść i, jak wskazały doświadczenia uczestników, przynosi zamierzone efekty – zarówno uczniowie/uczennice, jak i pracodawcy wskazali na rozwinięcie niezbędnych na rynku pracy umiejętności praktycznych. Testowane w ramach projektu nowe działania okazały się skuteczne i realnie zwiększyły szanse odnalezienia się na rynku pracy absolwentów szkół zawodowych (techników) uczestniczących w projekcie.
Przede wszystkim jednak, udział w projekcie wpłynął na rozszerzenie wiedzy i umiejętności
nabywanych w szkole o aspekt praktyczny realizowany bezpośrednio w środowisku pracy.
Zapewnił też pierwsze doświadczenia na rynku pracy, mogące kształtować przyszłą pozycję
i postawę wobec rynku pracy. Należy podkreślić, iż pracodawcy uczestniczący w projekcie wyrazili zainteresowanie kontynuacją współpracy ze szkołami, a uczniowie – chęć dalszego korzystania z tej formy kształcenia po zakończeniu grantów.
Wypracowany w ramach projektu Wzorcowy Model Kształcenia Praktycznego został upowszechniony w szkołach technikalnych i jednostkach odpowiedzialnych za kształcenie zawodowe na terenie województwa świętokrzyskiego, a wdrożenie jego efektów jest przewidziane w ramach kolejnej perspektywy 2021-2027.